Muurzandkool

Muurzandkool (Diplotaxis muralis) is een echte cultuurvolger. Als gevolg van allerlei menselijke activiteiten, die meer en meer effect hebben op het natuurlijke landschap, zijn de vestigingsmogelijkheden van deze plant steeds verder uitgebreid. De muurzandkool behoort tot de mosterdfamilie en is een rechtopstaande plant met gele of soms violette bloemen, die een hoogte van zo'n 40 centimeter kan bereiken. De muurzandkool en zijn wat grotere broer de grote zandkool (Diplotaxis tenuifolia) komen voor in de duinen, maar ook langs spoorlijnen, omgewerkte wegbermen en op bouwterreinen met omwoelde grond. Volgens de verhalen zijn de zandkolen pas een eeuw of twee geleden naar onze streken geëmigreerd want oorspronkelijk groeiden ze in het warmere Middellandse Zeegebied en Midden-Europa.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Diplotaxis, is een combinatiewoord uit het Grieks waarbij diplo afkomstig is van het woord diplon wat zoiets betekende als '(plaats waar het zwaard is) dubbelgebogen' en taxis '(slag)volgorde. Samen vertelt het iets over de zaden want die vormen een dubbele rij. Het tweede deel, muralis, betekent 'muur' in het Latijn.

Muurzandkool houdt van zonnige en open plaatsen, die kalkrijk en vaak rotsachtig zijn. Op Vlieland betekent dat dat je hem aan de voet van duinhellingen of tussen de basaltblokken van de zeedijken zou kunnen aantreffen. Dat zal echter niet zo eenvoudig blijken te zijn omdat hij een behoorlijk zeldzame verschijning is.

Omdat de muurzandkool tot de mosterdfamilie behoort zou je kunnen verwachten dat hij eetbaar is en dat klopt. Kenners plukten in zijn oorspronkelijke leefgebied al eeuwenlang de bladeren van deze plant en tegenwoordig bestaat de kans dat de muurzandkool in salade verwerkt zit als je in een exclusief restaurant dineert. De bladeren hebben pittige nootachtige smaak met een scherpe nasmaak. Het geheel doet wat denken aan rucola (Eruca sativa).

In Italië wordt de muurzandkool veel gegeten en staat daar bekend onder de naam ruchetta. Doordat de smaak als nogal intens wordt ervaren wordt hij in Italië meer als een kruid gezien dan als een groente. Het gevolg daarvan is dat ze maar een aantal blaadjes fijnsnijden en door de salade mixen. Het smaakt verrukkelijk bij tomaten, paprika en radijsjes en het is een onderdeel van misticanza, een in heel Italië gegeten salade van gemengde kruiden. Gewoon uit het land of de wegberm geplukte rucola (paardebloemblaadjes), witlof, waterkers of wilde venkel. Even een simpele vinaigrette maken met olijfolie, zout en azijn. Klaar. Maar de krachtige smaak van muurzandkool komt ook goed tot zijn recht wanneer je wat ansjovis in de dressing doet.

En dat bijzondere plantje blijkt gewoon op Vlieland te groeien.