Paarse Morgenster

De meeste soorten van het geslacht morgenster bewonen de kusten van de Middellandse Zee. De weinige soorten die ons land hebben bereikt zijn nauwelijks van elkaar te onderscheiden door hun gele bloemen. Dat is beslist niet het geval met de paarse morgenster (Tragopogon porrifolius), die zich getooid heeft in het paarsblauw. Zoals de naam morgenster al aangeeft zijn de bloemen alleen vóór de middag open.

De morgenster groeit tot een hoogte van zo'n 120 centimeter. Zoals bij alle soorten morgenster het geval is, is zijn stengel kaal en doen de smalle bladeren aan gras denken. Wanneer je de stengel knakt zal er een melksap uitsijpelen.

[Foto: victoriadailyfoto.blogspot.com]

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Tragopogon, is een combinatiewoord uit het Grieks, waar tragos (τραγος) een 'hij-geit' (ofwel 'bok') is en pogon (πογον) 'baard'. Samen verklaart het het rafelige beeld van de niet zo netjes samengegroeide bladeren. In Engeland noemt men de paarse morgenster zelfs goatsbeard. Het tweede deel, porrifolius, is ook al een combinatiewoord, maar nu uit het Latijn: porri stamt van purrom, dat 'prei' betekent en folium is 'blad'. De plant had dus bladeren zoals die van prei.

Ooit, heel lang geleden in tijden van schaarste, at men de wortels van de paarse morgenster als, nou ja, wortels. Hij werd in de 16de eeuw zelfs in een aantal landen in West-Europa cultuur gebracht, maar het gebruik verwaterde in de 18de eeuw toen hij voorbij werd gestreefd door de schorseneer. Toch zijn er bij gespecialiseerde zadenhandelaren nog enkele variëteiten te koop. Men claimt dat de wortels een beetje naar oesters smaken, waardoor geschaafde jonge wortels vaak over een salade gestrooid werden. Wat oudere wortels werden als bietjes of wortels gekookt.

Omdat de paarse morgenster hier wat geforceerd naartoe is gehaald, heeft hij nooit een vaste plek in onze flora kunnen verwerven. Ondertussen is hij zeldzaam geworden en kan hij zich slechts handhaven in de periferie van ons land. Hij kan nog gevonden worden aan de kusten, waar hij dapper stand houdt in zeekleigebieden. Vanaf Vlieland wordt af en toe een waarneming gemeld.

Ooit dacht men dat de paarse morgenster een positief effect had op de lever en de galblaas. Dat is best mogelijk, zo denken wetenschappers nu, maar dat is het gevolg van de anti-oxidanten die zich in de wortel verbergen. Gaan we die paarse morgenster nu weer verbouwen en zal er binnenkort weer een vergeten groente bij Albert Heijn worden geïntroduceerd? Welnee, in een sinaasappel zitten véél meer anti-oxidanten. Laat die zeldzame paarse morgenster gewoon genieten van de ochtendzon.